Çin, son yıllarda uzay görevlerine büyük bir önem vermeye başladı.
Önce Ay'ın görünmeyen yüzüne iniş yapan ilk ülke oldular. Sonra da, geçtiğimiz hafta Ay’ın uzak tarafındaki yüzünden kaya ve toprak örnekleri toplayarak insanlık tarihinde bir ilke daha imza attılar.
2007'den beri Chang'e misyonlarıyla Ay'da araştırmalar yapıyorlar. Robotlar ve uydular gönderiyorlar... Peki, Ay'da yapılan araştırmalar neden bu kadar önemli? Çin, Ay'ın keşfedilmesinde neden bu kadar kararlı ve ilgili?
Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği daha önce Ay'ın yakın tarafına birçok kez gitmiş olsa da "karanlık taraf" olarak adlandırılan ama aslında karanlık olmayan bu uzak taraf büyük ölçüde keşfedilmemiş durumda. Ay'ın uzak tarafına doğru bir görev yönlendirmek, Dünya'dan radyo sinyalleri kullanarak hassas bir navigasyon gerektiriyor. İniş yapabilmek için hassas bir yer tespiti ve konumlandırma bilgilerine sahip olmanız lazım, bu da misyonları daha karmaşık hale getiriyor.
Uzak tarafa yapılan görevler hem zorlu hem de riskli çünkü Dünya'daki görev kontrolörlerinin o bölgedeki bir uzay aracıyla doğrudan iletişim kurmasının bir yolu yok. Radyo sinyalleri doğrudan engelleniyor, yani Yeryüzü'ndeki araştırmacıların uzay aracıyla iletişime geçmesi mümkün olmuyor. Çin, bu engeli aşmak için Queqiao isimli bir uyduyu fırlattı. Bu uydu Ay-Dünya arasındaki bir Lagrange noktasına yerleştirildi ve şu anda Ay'ın uzak yüzünü direkt olarak görebildiği bir bölgede Ay yüzeyinden yaklaşık 60 kilometre uzaklıkta yer alıyor. Yani buradaki keşif araçları ve Dünya arasında adeta bir köprü görevi görüyor. İniş aracından uyduya gönderilen bilgiler, buradan da Çin'in kontrol merkezine ulaşıyor.
Geçen yüzyılda birçok kez astronotlar Ay’dan örnekler toplayıp getirmişti ama bunların hepsi de bizim gördüğümüz taraftan toplanmıştı. Ama Ay’ın bir de bizim göremediğimiz ve bu yüzden "karanlık" dediğimiz diğer tarafı var. Ay’ın bu bölümünden getirilen örnekler görünen yüzünden alınan örneklerden çok daha farklı.
Ay'ın yakın tarafı, eski lavların bir zamanlar aktığı geniş, karanlık ovalarla kaplı. Bu bölgeler genellikle "denizler" olarak adlandırılıyor. Görünmeyen uzak tarafında ise dağlar ve çarpma kraterleri var. Getirilen bu toprak örnekleri Ay’ın oluşumu ve evrimi hakkındaki gizemleri açığa çıkarması bekleniyor. Ancak Çin'in bu misyonlardaki amacı çok daha derin... Çünkü misyonlarının arasında, kavramsal aşamada gibi görünse de, 2030'lu yıllarda Ay'da kalıcı bir üs inşa etme planları var. Bu toprak örnekleri Ay yüzeyinde insanların uzun süreli varlığı için kaynak arayışında ve yer seçiminde kritik bilgiler sağlayabilir.
Çin, Ay keşif programını Ay tanrıçası Chang'e'den adını alarak yürütüyor. Chang'e programı, Ay'ın yüzeyini ve yer altını incelemek, toprak ve kaya örnekleri toplamak ve gelecekteki insanlı misyonlar için gerekli teknolojileri geliştirmek üzere tasarlandı. Chang'e programı temel olarak sekiz aşamadan oluşuyor:
Yörüngesel Keşif:
- Chang'e 1: 2007'de Ay yörüngesine yerleşti ve Ay yüzeyinin haritasını çıkardı.
- Chang'e 2: 2010'da daha ayrıntılı haritalama ve Ay yüzeyinin daha yüksek çözünürlüklü görüntülerini sağlamak amacıyla gönderildi.
Yumuşak İniş ve Yüzey Keşfi:
- Chang'e 3: 2013'te Ay yüzeyine yumuşak iniş yapan ve burada hareket eden Yutu adlı bir keşif aracı taşıyan bir misyondu. Ay yüzeyinde çeşitli bilimsel deneyler gerçekleştirdi.
- Chang'e 4: 2018'de Ay'ın uzak tarafına iniş yapan ilk görev. Yutu-2 adlı keşif aracıyla birlikte Ay'ın uzak tarafındaki yüzeyi keşfetti ve çeşitli bilimsel araştırmalar gerçekleştirdi.
Örnek Toplama ve Geri Dönüş:
- Chang'e 5: 2020'de Ay'dan örnek toplayarak Dünya'ya geri getiren ilk Çin görevi. Ay'ın kuzeybatı bölgesinde bulunan Mons Rümker bölgesinden yaklaşık 1.731 kg toprak ve kaya örneği topladı.
Ay'ın Uzak Tarafından Örnek Getirme ve Gelecekteki İnsanlı Görevler İçin Hazırlık:
- Chang'e 6: 2024'te Ay'ın uzak tarafından örnek toplamak ve Dünya'ya geri getirmek amacıyla planlanan misyon. Bu misyon, Ay'ın daha önce hiç incelenmemiş bölgelerinden örnekler getirmeyi amaçlıyordu ve başarıyla tamamlandı.
Araç fırından çıkmış gibi yanık içerisinde farkettiniz mi? Bunun sebebini merak edenler varsa, bu yıl 21 Şubat'ta bu araç gibi yeryüzüne dönen ve üzerine kamera yerleştirilmiş 90 cm genişliğindeki bir kapsül, atmosfere giriş kısmı da dahil olmak üzere tüm dönüş yolculuğunu kaydetmişti. Atmosfer girişi sırasında yüksek hızda sürtünme ve sıcaklık etkilerine maruz kalması, aracın etrafında bu şekilde karartıların olmasına sebep oluyor.
Aynı videonun 27 dakikalık düzenlenmemiş ham hali de paylaşıldı. Açıklama bölümüne bırakıcam dilerseniz bakabilirsiniz.
Şimdi bu noktaya kadar bahsettiğim misyonların hepsi bugüne kadar tamamlanan görevlerdi.
- Chang'e 7: 2026'da yapılması planlanıyor. Bu görev, Ay'ın kutup bölgelerini keşfetmeyi ve potansiyel su kaynaklarını tespit etmeyi hedefliyor.
- Chang'e 8: 2028'de yapılması planlanan ve Ay'da robotik bir bilim üssü inşa etmeyi amaçlayan bir misyon. Bu görev, Ay'da insanlı bir üs kurulması için gerekli teknolojileri test edecek.
Gidildiğine her ne kadar inanılmasa da, bu görevler tıpkı 1960'lı ve 70'li yıllardaki Apollo görevleri gibi Ay yüzeyine iniş yapıp insanları oraya götürmeyi hedefliyor. Bu arada, ara sıra uzayla alakalı yaptığım videoların altında Ay’a gidilmediğine dair yorumlar paylaşıyorsunuz. Yaptığım araştırmalar sonucunda gidildiğine inanan değil bilen biri olarak, bununla alakalı objektif bir gözle video hazırlamaya karar verdim. Merak etmeyin, her zaman olduğu gibi yaptığım araştırmaların kaynaklarını web sitem üzerinde paylaşacağım. O yüzden eğer kaçırmak istemezseniz, bildirimlerinizi aktifleştirmeyi unutmayın. Bu konuyla ilgili görüşlerinizi çok merak ediyorum.
Çünkü uzay, ülkeler arasında adeta bir yarış haline geldi ve bu yarışta Ay çok önemli bir hedef ve herkes orada kalıcı bir üs inşa etmeye çabalıyor. Çin, uzay yarışına daha sonra katılmış olsa da kesinlikle hafife alınmaması gereken bir güç. 2003 yılında ilk insanlı uzay misyonunu gerçekleştiren Çin, eski Sovyetler Birliği ve ABD'den sonra kendi kaynaklarıyla uzaya insan gönderen üçüncü ülke oldu.
Belki duymuşsunuzdur, NASA ve ortakları Uluslararası Uzay İstasyonu'nu 2030'da emekliye ayırmayı planlıyor. Hatta NASA ve SpaceX şirketi arasında, Uluslararası Uzay İstasyonu'nun yörüngeden çıkarılmasını içeren önemli bir anlaşma bile imzalandı. Yani 2030 yılından sonra uzayda sürekli olarak astronot, daha doğrusu taykonot bulunduran tek ülkenin Çin olacağını öngörebiliriz. Çin'in kendi inşa ettiği uzay istasyonu 2022'nin sonlarından bu yana tam kapasite olarak çalışıyor.
Çin'in uzay çalışmaları bunlarla da sınırlı değil. Ülkede kısa bir süre önce ilk kez yeniden kullanılabilir roketinin testleri başarıyla gerçekleştirildi. Bu roket, 12 km yüksekliğe ulaştı ve tıpkı SpaceX roketleri gibi dikey olarak başarılı bir iniş yaptı. Bu başarı, Çin'in uzay teknolojilerinde ne kadar ileri gittiğini ve gelecekteki misyonlar için büyük bir potansiyele sahip olduğunu gösteriyor.
Biliyorsunuz, uzay, insanlığın ortak hedefler etrafında birleştiği bir platform. O yüzden umarım Çin'in bu çabaları sonuç verir ve elde ettiği buluş ve keşifler tüm insanlığın yararına olur.
Hayal etmeye, keşfetmeye ve sınırları zorlamaya sürekli devam etmemiz lazım. Çünkü bu unsurlar, insanlığı ileriye taşıyan en güçlü motivasyon kaynaklarıdır. İlerlemenin ve büyük keşiflerin arkasında her zaman hayal gücü, keşfetme arzusu ve sınırları zorlama cesareti yatmıştır. Bu üç temel unsur, bizi mağaralardan çıkarıp gökdelenler inşa etmeye, okyanusların derinliklerine dalmaya ve nihayetinde de yıldızlara ulaşmaya teşvik etti.
Kaynaklar:
Çin'in Chang'e-6'sı Dünya'ya Dönüyor
https://www.youtube.com/watch?v=TrFGMaB9kjo&t=1s
AYA İNİŞ! Çin Chang'e-6 İnişi
https://www.youtube.com/watch?v=oITWDIH8KUc
Ay numune kabı araştırmacılar tarafından Chang'e-6 kapsülünden çıkarılıyor
https://www.youtube.com/watch?v=uBrVs-jQSUo
Chang-e programı
https://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_Lunar_Exploration_Program#Long-range_TT&C
New yorke times
https://www.nytimes.com/2024/06/25/science/change-6-china-earth-moon.html
ISS'in emeklilik planı
https://www.nasa.gov/faqs-the-international-space-station-transition-plan/
Varda Kapsülü Geri Dönüşü - Alçak Dünya Yörüngesinden Dünya'ya (Beş Dakika)
https://www.youtube.com/watch?v=qw4DseiPu7E
Varda Kapsülü Geri Dönüşü - Alçak Dünya Yörüngesinden Dünya'ya (full versiyon)
https://www.youtube.com/watch?v=BWxl921rMgM&t=4s
Çinin yeniden kullanılabilir roketlerinin test uçuşu
https://www.youtube.com/watch?v=5Ws74dFxGVI
