"Bilim insanları, magmaya ulaşmak için tünel kazıyor. Peki, neden? Jeotermal enerji, yenilenebilir yeşil enerji kaynaklarından biridir. İzlanda, yıllardır kullandığı bu teknolojiyi daha da ileri taşımayı planlıyor. Bu kez bilim insanları, dünyanın merkezine, magmanın kalbine doğru götürecek bir sondaj yapmayı planlıyorlar.
İzlanda, Kuzey Atlantik Okyanusu'nda, Grönland Denizi ve Kuzey Kutbu arasında yer alan bir ada ülkesidir. Toplamda dünyanın 7 tektonik levhasından ikisi İzlanda'nın içinden geçer. Yüzlerce kilometre uzanan bir çatlak, bu levhalardan biriyle diğerinin yılda yaklaşık 2 santimetre hızla uzaklaşmasına neden olur. Bu uzaklaşma, magma adı verilen sıcak, erimiş kaya çıkışına yol açar.
İzlanda'nın güneydoğusundaki yarımadada son zamanlarda aktif hale gelen bir yanardağ, bölgedeki 4 bin kişinin güvenli bölgelere taşınmasına neden olmuştu. Bu patlamalar sırasında yüzeye çıkan magmalar zamanla yeni bir ada oluşmasına sebep olmuş, Surtsey Adası'nı ortaya çıkarmıştır.
İzlanda üzerindeki çatlaklar, sık sık volkanik aktivite ve sıcak su kaynaklarına neden olur. Yeraltında magmaya yakın bölgelerde boşluklarda ısınan su, yer kabuğundan sıyrılarak yüzeye buhar veya sıcak su olarak ulaşır. Jeotermal enerji elde etmek için delinen kuyular, yer altındaki sıcak su veya buhar rezervuarına ulaşmak için kullanılır.
Jeotermal sıvı, yerin altındaki yüksek sıcaklık ve basınç koşullarından kaynaklanan bir enerji kaynağıdır. Bu sıvı, çekildikten sonra buharlaştırıcıya yönlendirilir. Bu buhar, bir tür türbinin dönmesine ve ardından bir jeneratör tarafından elektrik enerjisi üretilmesine neden olur. Kullanılan jeotermal sıvı genellikle yer altındaki rezervuara geri enjekte edilir, bu da kaynakların sürdürülebilir şekilde kullanılmasını sağlar.
İzlanda, kişi başına düşen enerji tüketimi açısından dünya genelinde en büyük jeotermal enerji üreticilerinden biridir. Ülkedeki evlerin en az %90'ı jeotermal enerjiyle ısıtılırken, kullanılan enerjinin %70'i jeotermal kaynaklardan gelir.
Ülkenin en iddialı planlarından biri Derin Sondaj Projesi'dir. Ancak 2009'daki ilk denemelerinde beklenmedik bir şekilde magma odasının üst kısmını deldiler ve matkapları hasar gördü. Ardından 2014'te ikinci bir denemede aynı sorunla karşılaştılar. Bu zorlu denemelerin amacı, magmaya ulaşarak daha yüksek sıcaklıklı kaynaklardan daha güçlü bir jeotermal enerji sağlamaktır.
Şimdi, yeni bir deneme yapmak istiyorlar ve bu kez bilinçli olarak Krafla Magma Test Sahası adını verdikleri bölgede iki yeni delik açmayı planlıyorlar. Bu deliklerin her biri yaklaşık 2 kilometre derinliğinde olacak ve ilk deliğin sondajı 2026'da başlamayı planlanıyor. İlk delik, doğrudan magmaya delmeyecek, sadece sıcaklık ve basıncı ölçmek için kullanılacak ve oradan numuneler alınacaktır. İkinci delik ise süperkritik jeotermal enerji santrali için bir olasılığı test etmek amacıyla magma odasına delmeyi amaçlayacak.
Proje yönetimi şu anda ilk aşama için 79 milyon poundluk finansman arıyor. Projenin bilimsel ve teknolojik amaçları arasında, magma ve yeraltında yüzeye çıkmadığı zaman ne yaptığını incelemek de bulunuyor. Projenin ana hedefi, enerji üretimi yanında Dünya'nın jeolojisi ve magma odaları hakkındaki anlayışımızı ilerletmektir.
Bu araştırma, volkanik faaliyetler hakkında bilgi geliştirmek ve zor tahmin edilen volkanik patlamaları öngörmek için önemlidir. Jeotermal enerji, temiz ve sürdürülebilir bir enerji kaynağıdır, çünkü fosil yakıtlara bağlı olmadan doğal kaynaklardan elde edilir. Dünya'nın derin katmanlarında bulunan enerji, jeobilimcilerin tahmin ettiği gibi, dünya nüfusunu birkaç yüz milyon yıl boyunca beslemek için yeterlidir.
Bu proje, dünyada bir ilk olacak şekilde bir magma odasına ulaşmayı ve bu alanda jeotermal enerji üretmeyi başaran bir proje olarak öne çıkabilir. Eğer başarırlarsa, enerji üretimini önemli ölçüde arttırmanın yanı sıra volkanik aktivite, kıta oluşumu ve jeotermal enerji anlayışımızda devrim yaratabilirler. Bu adım, hem yenilenebilir enerjide yeni bir çağa hem de gezegenimizin ateşli derinliklerine dair daha derin bir anlayışa doğru cesur bir adımdır."
Projenin web sitesi : https://kmt.is/
